ΛΕΞΕΙΣ ΚΑΙ ΦΡΑΣΕΙΣ ΜΕ ΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ ΣΥΝΔΕΟΥΜΕ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥΣ ΚΑΙ ΝΟΗΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΩΝ ΣΤΗΝ ΕΚΘΕΣΗ

Για να είναι ομαλή η ροή του λόγου μας όταν πρόκειται να γράψουμε έκθεση, απαιτείται τα νοήματα να συνδέονται μεταξύ τους με φυσικό τρόπο. Το ίδιο ισχύει και για την παράγραφο, η οποία χρειάζεται να έχει νοηματική αλληλουχία. Αυτό θα το πετύχουμε με τη χρήση κατάλληλων λέξεων και εκφράσεων, με αποτέλεσμα η έκθεσή μας να είναι σαφής.

Α.  ΕΙΣΑΓΩΓΗ – ΑΡΧΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ

Σε εισαγωγικές – αρχικές παραγράφους μεγάλων τμημάτων της ανάπτυξης ( πχ. Αιτίες, αποτελέσματα, τρόποι αντιμετώπισης, συμπεράσματα, κρίσεις, αναφορά στο σήμερα ) μπορούμε να αρχίσουμε με τις ακόλουθες φράσεις :

Γενικά σε οποιοδήποτε μέρος της έκθεσης

Ø      Λέγεται συχνά ότι …

Ø      Είναι γεγονός ότι …

Ø      Καθίσταται σαφές ότι …

Ø      Είναι ολοφάνερο ότι …

Ø      Υποστηρίζεται από πολλούς ότι …

Ø      Κοινή παραδοχή όλων είναι …

Ø      Είναι γενικότερα παραδεκτό ότι …

Ø      Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι …

Ø      Είναι πλάνη να υποστηρίζουμε ότι …

Ø      Θα έλεγε κανείς ότι …

Ø      Σε μια τέτοια περίπτωση, δηλαδή όταν …

Ø      Κάτι ανάλογο ισχύει και στην ακόλουθη περίπτωση …

Ø      Οι απόψεις διίστανται …

Ø      Οι απόψεις που διατυπώνονται στο θέμα είναι διαμετρικά αντίθετες …

Ø      Θα διατυπωθεί ίσως η αντίρρηση …

Όταν το θέμα της έκθεσης ζητάει αίτια

v     Βασικός παράγοντας που δημιουργεί …

v     Τις αιτίες αυτού του φαινομένου πρέπει να τις αναζητήσουμε σε …

v     Παράγοντας της αρνητικής αυτής κατάστασης είναι …

v     Ένα από τα πρωταρχικά, τα βασικά αίτια είναι …

v     Το πρόβλημα οξύνεται ( ή   εντείνεται ) ακόμη περισσότερο από …

v     Βέβαια, η κατάσταση αυτή δεν γεννιέται αυτόματα ˙ υπάρχουν αίτια που τη δημιουργούν και τη συντηρούν. Ένα από τα κυριότερα είναι …

v     Αν θέλουμε να εντοπίσουμε ( ή να αναζητήσουμε ) τις ρίζες αυτού του προβλήματος, θα πρέπει να αναφερθούμε …

v     Μια βαθιά εξέταση αυτής της κατάστασης μας οδηγεί στις αιτίες …

v     Το πρόβλημα προκαλείται από …

Για να αναπτύξουμε τα αποτελέσματα

o       Έτσι, λοιπόν, καταλήγουμε στη διαπίστωση …

o       Άμεσο επακόλουθο είναι …

o       Άμεση συνέπεια είναι …

o       Φυσικό ( ή λογικό ) επακόλουθο μιας τέτοιας κατάστασης είναι …

o       Οδηγούμαστε, λοιπόν, στο συμπέρασμα ότι …

o       Δημιουργείται, λοιπόν, μέσα σ’ένα τέτοιο κλίμα …

o       Με τέτοιες προϋποθέσεις τίθενται οι βάσεις για να δημιουργηθεί …

o       Μετά από όλα αυτά δε μένει παρά να …

o       Από το γεγονός αυτό απορρέει ότι …

o       Το αποτέλεσμα δεν είναι άλλο παρά …

Για να αναπτύξουμε τρόπους αντιμετώπισης

• Δεν θα λύσουμε ( ή δεν θα λυθεί  ) αυτό το πρόβλημα αν δεν …
• Κάτι που θα μπορούσε να συμβάλλει αποφασιστικά στην επίλυση του προβλήματος είναι …
• Τη λύση στο πρόβλημα αυτό θα δώσει …
• Κάτι που θα μπορούσε επίσης να βοηθήσει είναι …
• Η κατάσταση θα συνεχίσει να υφίσταται, αν δεν ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα …
• Η δυσφορία και το άσχημο κλίμα δεν θα πάψει να υπάρχει αν δεν …
• Είναι αδύνατο να διορθωθεί η κατάσταση αυτή, αν δεν …
• Πρέπει, οπωσδήποτε, για να πετύχουμε κάτι καλύτερο, να …
• Η ενεργοποίηση όλων μας είναι απαραίτητο στοιχείο, για να βελτιώσουμε …
• Δραστικό μέτρο είναι …
• Επιτακτική ανάγκη είναι να μεριμνήσουν όλοι οι φορείς …
• Αδήριτη ανάγκη είναι η άμεση κινητοποίηση όλων …

Β.  ΣΥΝΔΕΣΗ ΠΑΡΑΓΡΑΦΩΝ ΚΑΙ ΝΟΗΜΑΤΩΝ

1. Όταν έχουμε να συνδέσουμε όμοια νοήματα μιας παραγράφου, καθώς και παραγράφους της ίδιας κατηγορίας ( αίτια, διαπιστώσεις, αποτελέσματα, μορφές και είδη κάποιου πράγματος ή μιας κατάστασης )  μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις παρακάτω φράσεις και λέξεις :

α. ΦΡΑΣΕΙΣ – ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ü      Εκτός απ’ αυτό …

ü      Το ίδιο συμβαίνει και …

ü      Εκείνο, όμως, που έχει σημασία είναι …

ü      Το σημαντικότερο απ’ όλα όμως είναι …

ü      Ας σημειωθεί ακόμη ότι …

ü      Αξίζει να σημειωθεί ιδιαίτερα …

ü      Αλλά κι ένας άλλος λόγος υπάρχει …

ü      Ας προσθέσουμε ακόμη ότι …

ü      Δεν πρέπει να λησμονούμε ακόμη ότι …

ü      Δεν πρέπει ωστόσο να αγνοήσουμε κι αυτό, ότι δηλαδή …

ü      Παράλληλα, όμως, μ’ αυτό …

ü      Ένα άλλο εξίσου δυσάρεστο επακόλουθο είναι …

ü      Δεν πρέπει να παραγνωρίσουμε τη σημασία που έχει …

ü      Εξίσου μεγάλης σημασίας είναι και …

ü      Δεν αρκεί μόνο αυτό, αλλά χρειάζεται και …

ü      Στις θετικές επιπτώσεις πρέπει να συμπεριληφθεί …

ü      Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειώσουμε …

ü      Σημείο άξιο αναφοράς αποτελεί ότι …

ü      Μια διευκρίνιση στο σημείο αυτό είναι απαραίτητη, καθώς …

Β.  ΛΕΞΕΙΣ

Επίσης, επιπλέον, επιπρόσθετα, παράλληλα, ταυτόχρονα, εξάλλου, ωστόσο, έπειτα, ομοίως, καταρχήν, πρώτιστα…

ΒΑΣΙΚΗ ΣΗΜΕΙΩΣΗ :  Οι παραπάνω λέξεις και φράσεις στην πρώτη περίπτωση ( α ) διευκολύνουν κυρίως στις μεταβάσεις μας από παράγραφο σε παράγραφο ( πχ. Από ένα αίτιο σε ένα άλλο, από ένα αποτέλεσμα σε ένα άλλο ). Στη δεύτερη περίπτωση ( β )  μπορούμε να συνδέσουμε και όμοιες παραγράφους ( που ανήκουν στην ίδια κατηγορία ) αλλά και όμοια νοήματα μέσα σε μια παράγραφο.

2.  Για αντίθετα νοήματα :

-         ΦΡΑΣΕΙΣ :

Ø      Δεν συμβαίνει όμως το ίδιο και με …

Ø      Στο άλλο άκρο ( ή στον αντίποδα ) βρίσκεται …

Ø      Παρ’ όλα αυτά …

Ø      Μολονότι υποστηρίζεται ότι…, υπάρχει και η άλλη όψη του νομίσματος …

Ø      Διαμετρικά αντίθετο είναι όμως …

Ø      Διαμετρικά αντίθετη είναι η άποψη που υποστηρίζει ότι …

-         ΛΕΞΕΙΣ :

Αντίθετα, αλλά, όμως, μα, κι όμως, παραμόνο, παρόλο, ωστόσο, εντούτοις, μάλιστα, έπειτα, μολαταύτα, εξάλλου, διαφορετικά, ειδάλλως, αλλιώς, μολονότι, ενώ, αν και, αντίστροφα …

3.  ΑΙΤΙΟ – ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ :

-         ΦΡΑΣΕΙΣ :

ü      Προϋπόθεση όλων αυτών είναι ( ή αποτελεί το γεγονός ότι…)

ü      Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να …

ü      Αυτό οφείλεται σε  …

ü      Συνέπεια όλων αυτών είναι …

ü      Αυτό δεν θα συνέβαινε αν δεν …

ü      Αβίαστα βγαίνει , λοιπόν, το συμπέρασμα ότι …

ü      Αποδεικνύεται, λοιπόν, ότι …

ü      Γίνεται, λοιπόν, φανερό …

ü      Συμπερασματικά, καταλήγουμε στη διαπίστωση ότι …

ü       Ολοκληρώνοντας, διαπιστώνουμε ότι …

-         ΛΕΞΕΙΣ :

Αλλά, ώστε, γιατί, αναμφίβολα, βέβαια, ασφαλώς, τελικά, πράγματι, φυσικό, εν τέλει, συνεπώς, συμπερασματικά, με άλλα λόγια, έτσι, επαγωγικά, τελικά …

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ ΣΤΙΞΗΣ

Η ΧΡΗΣΗ ΤΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ ΣΤΙΞΗΣ

1. Η ΤΕΛΕΙΑ : σημειώνεται στο τέλος μιας φράσης που έχει ολοκληρωμένο νόημα.

2. Η ΑΝΩ ΤΕΛΕΙΑ : σημειώνεται για να δηλώσει μικρότερη διακοπή από την τελεία και μεγαλύτερη από το κόμμα. Τίθεται μέσα σε μια περίοδο, για να διαχωρίσει προτάσεις που συνδέονται μεταξύ τους με σχέση επεξήγησης, συμπλήρωσης ή αντίθεσης, προσδίδοντας έμφαση στο λόγο.

3. ΤΟ ΚΟΜΜΑ : σημειώνεται α) μεταξύ ασύνδετων λέξεων που ανήκουν στο ίδιο μέρος του λόγου  β) μεταξύ ασύνδετων όμοιων προτάσεων γ) πριν και μετά την κλητική προσφώνηση και δ) πριν και μετά τις δευτερεύουσες προτάσεις, εκτός από τις ειδικές, τις πλάγιες ερωτηματικές, τις ενδοιαστικές και τις βουλητικές.

4. ΕΡΩΤΗΜΑΤΙΚΟ : με τη χρήση του ο συγγραφέας εκφράζει συνήθως προβληματισμό ή απορία και θέλει να αφυπνίσει, να κινητοποιήσει, να προκαλέσει το ενδιαφέρον του δέκτη και να διεγείρει συναισθηματικά το δέκτη, προσδίδοντας στο λόγο έμφαση, ζωντάνια, παραστατικότητα.

5. ΘΑΥΜΑΣΤΙΚΟ : σημειώνεται ύστερα από τα επιφωνήματα και μετά από φράσεις που δηλώνουν έκπληξη, θαυμασμό, χαρά, απορία. Δηλώνει , επίσης, υπερβολή.

6. ΔΙΠΛΗ ΤΕΛΕΙΑ : σημειώνεται α) πριν από φράσεις που αποδίδονται αυτούσιες, όπως ειπώθηκαν β) πριν από ρήσεις, γνωμικά και παροιμίες γ) πριν από απαρίθμηση δ) όταν παρουσιάζουμε τα αποτελέσματα μιας πράξης ή ενός προβλήματος ή ενός φαινομένου.

7. ΠΑΡΕΝΘΕΣΗ : περιέχει μια λέξη ή μια φράση που επεξηγεί ή συμπληρώνει όσα γράφονται, προσδίδοντας ένα επιπρόσθετο στοιχείο.

8. ΑΠΟΣΙΩΠΗΤΙΚΑ : τίθενται για να δηλώσουν α) έκφραση ανησυχίας και προβληματισμού, αμφισβήτησης, ειρωνείας και υπαινιγμού β) έκφραση που δεν ολοκληρώθηκε από τον πομπό, επειδή διακόπηκε ή επειδή ήταν ιδιαίτερα συγκινημένος.

9. ΠΑΥΛΑ : σημειώνεται στο διάλογο για να δηλώσει την αλλαγή του προσώπου που μιλάει.

10. ΔΙΠΛΗ ΠΑΥΛΑ : ανάμεσα σε δύο παύλες εμπεριέχεται μια φράση, η οποία επεξηγεί ή συμπληρώνει τα γραφόμενα και αποτελεί απαραίτητο στοιχείο για την κατανόηση του λόγου.

11. ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ :χρησιμοποιούνται για να δηλώσουν α) επανάληψη αυτούσιων των λόγων άλλων β) ειρωνική ή απαξιωτική αναφορά σε κάτι γ) μεταφορική χρήση μιας έννοιας.

12. ΚΑΘΕΤΗ ΓΡΑΜΜΗ : χρησιμοποιείται συνήθως ανάμεσα σε λέξεις συνώνυμες ή με παραπλήσιο σημασιολογικό περιεχόμενο, προσδίδοντας έμφαση στο λόγο.

ΕΞΑΣΚΗΣΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΡΕΣΗ ΤΟΥ ΤΡΟΠΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ

ΑΣΚΗΣΗ : ΝΑ ΒΡΕΙΤΕ ΜΕ ΠΟΙΑ ΜΕΘΟΔΟ / Ή ΜΕ ΠΟΙΕΣ ΜΕΘΟΔΟΥΣ  ΑΝΑΠΤΥΣΣΕΤΑΙ ΚΑΘΕΜΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥΣ

1. << Όταν ο άνθρωπος ενεργεί υπεύθυνα, ωφελείται ο ίδιος, γιατί εκτελεί τα καθήκοντά του σωστά, και το κοινωνικό σύνολο τον ανταμείβει ανάλογα, ωφελείται και η κοινωνία, γιατί απ’την υπεύθυνη εκπλήρωση των ανθρώπινων υποχρεώσεων εξαρτάται η εύρυθμη λειτουργία της. Όταν όμως λείπει η συναίσθηση της ευθύνης από την ατομική πράξη, τότε ο άνθρωπος στρέφεται εναντίον του συνόλου, υποτάσσει το κοινό καλό στο ατομικό, αρνείται να εκτελέσει τα καθήκοντά του και στην περίπτωση που τα εκπληρώνει προσφέρει κακές υπηρεσίες στους άλλους >>.

2. Το ψέμα πηγάζει από την ιδιοτέλεια. Είναι λόγος αναληθής, που εσκεμμένα παραποιεί την πραγματικότητα και παραπλανά τους άλλους. Στο χώρο της ηθικής θεωρείται απαξία, ενέργεια εξαπάτησης και πράξη υπαγωγής του καλού στο συμφέρον και της αλήθειας στη σκοπιμότητα. Αντίθετα, η ειλικρίνεια πηγάζει από την ηθική συνείδηση. Είναι λόγος όχι κατ’ ανάγκη συμβατός με την αντικειμενική πραγματικότητα, αλλά στενά συνυφασμένος με την υποκειμενική. Ο ειλικρινής άνθρωπος μπορεί να σφάλλει και να βρίσκεται σε απόσταση από ό,τι είναι ορθό, πάντα όμως λέει ό,τι για τον ίδιο είναι αληθινό >>.

3. << Οι εξελίξεις που συντελούνται στο χώρο της πληροφόρησης συνθέτουν μια καθοριστική κοινωνική αλλαγή που επηρεάζει βαθιά το άτομο, την κοινωνία και το σχολείο. Το άτομο, γιατί οι γνώσεις και οι αξίες του, η σκέψη και η συμπεριφορά του, η πολιτική του συνείδηση και η κοινωνική του στάση προσδιορίζονται στο εξής και από την πληροφόρηση που δέχεται. Την κοινωνία, γιατί η διεκδίκηση και η άσκηση της εξουσίας, η ανάπτυξη των κοινωνικών κινημάτων, η επιβολή των ανώτερων τάξεων στις κατώτερες συντελούνται πλέον και με όρους πληροφόρησης. Το σχολείο, γιατί η ενημέρωση διανοίγει νέες δυνατότητες στην εκπαιδευτική πράξη, την περιβάλλει με νέους κινδύνους και θέτει στο έργο τις νέες προσδοκίες >>.

4. <<Η εξειδίκευση εγκλωβίζει τον εργαζόμενο σε μια μορφή πολύ συγκεκριμένης και ειδικής εργασιακής δραστηριότητας. Στο πλαίσιό της η καθημερινή επαφή μ’ ένα απόλυτα περιορισμένο αντικείμενο εργασίας γεννάει συμπτώματα πλήξης και ανίας, υφαίνει στην ψυχή του εργαζόμενου αισθήματα ασφυξίας. Από την εξειδικευμένη εργασία λείπουν η πρωτοτυπία, η γνήσια δημιουργικότητα, η ελεύθερη βούληση και δράση ˙ αντικαθίστανται από την τυποποίηση, την επανάληψη και τον αυστηρό προγραμματισμό, που νεκρώνουν το πνεύμα και αποστραγγίζουν την ψυχή >>.

5. << Λέγεται πως ο επιστήμονας ευθύνεται μόνο γι ‘αυτό που κάνει και όχι για τον τρόπο με τον οποίο κάποιοι το χρησιμοποιούν. Όπως δηλαδή ο κατασκευαστής μαχαιριών είναι υπεύθυνος μόνο για την ποιότητα του προϊόντος του και όχι για την ενδεχόμενη φονική χρήση του, έτσι και ο επιστήμονας είναι υπόλογος μόνο για την ορθότητα των ανακαλύψεών του και όχι για τη βλαβερή αξιοποίησή τους. Και όπως δε μπορεί να κατηγορείται ο πρώτος στην περίπτωση ενός φόνου, έτσι δεν μπορεί να κατηγορείται και ο δεύτερος στην περίπτωση, για παράδειγμα, ενός πολέμου >>.

6. << Η ηλεκτρονική τεχνολογία βρίσκει εφαρμογή και σε πλείστους άλλους τομείς της ανθρώπινης ζωής. Στην ιατρική επιστήμη οι υπολογιστές χρησιμοποιούνται για να διεξαχθούν σεμινάρια και να γίνουν γνωματεύσεις εξ αποστάσεως. Στην τέχνη τα ηλεκτρονικά μέσα χρησιμοποιούνται ευρέως από ζωγράφους και μουσικούς. Στο σχολείο ο παραδοσιακός τρόπος διδασκαλίας δίνει τη θέση του σε πιο σύγχρονες μεθόδους, που με τη χρήση ηλεκτρονικών προγραμμάτων εγγυώνται καλύτερα αποτελέσματα για τη μόρφωση των παιδιών. Στην εργασία με την αυτοματοποίηση παράγεται περισσότερο και καλύτερο έργο, που απαλλάσσει τον άνθρωπο από το σωματικό μόχθο >>.

7. << Από την απώλεια της ατομικότητας και την έλλειψη αυτοβουλίας, που χαρακτηρίζουν τον αλλοτριωμένο άνθρωπο, εκπορεύονται πλείστες άλλες μορφές αλλοτρίωσης. Έτσι γίνεται λόγος για την επικοινωνιακή αλλοτρίωση, που έχει το νόημα της αποξένωσης των ανθρώπων, για την πολιτική αλλοτρίωση, που εκδηλώνεται με το φαινόμενο της κοινωνικής παθητικότητας και της πολιτικής αδιαφορίας, για την πολιτισμική αλλοτρίωση, που εκφράζεται με τη βίαιη αποκοπή από τις παραδόσεις και την υιοθέτηση ξένων πολιτισμικών στοιχείων, και τέλος, για την παραγωγική αλλοτρίωση, που αναφέρεται στις σύγχρονες ψυχοφθόρες συνθήκες εργασίας >>.

8. <<Ο όρος << υπευθυνότητα >> δηλώνει τη συνείδηση του χρέους που χαρακτηρίζει έναν άνθρωπο σε κάθε δραστηριότητά του και τον αναγκάζει να την υλοποιεί με τον ορθότερο και καλύτερο δυνατό τρόπο για τον ίδιο, τους άλλους και γενικότερα την κοινωνία. Αν λοιπόν ο άνθρωπος, ως έλλογο ον, έχει ευθύνη για τις πράξεις του, η υπευθυνότητα δηλώνει την επίγνωση αυτής της ευθύνης, δηλαδή τη συνειδητή επιλογή του να αποφεύγει εκείνες τις πράξεις που βλάπτουν το σύνολο και να ασκεί μόνο όσες το ωφελούν >>.

ΣΥΝΟΠΤΙΚΑ ΟΙ ΤΡΟΠΟΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ ( Ή ΑΛΛΙΩΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ )

ΤΡΟΠΟΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ ( Ή ΑΛΛΙΩΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ )

1. ΜΕ ΟΡΙΣΜΟ : διευκρινίζεται το νόημα της θεματικής έννοιας της παραγράφου.

2. ΜΕ ΔΙΑΙΡΕΣΗ : διακρίνεται η θεματική έννοια της παραγράφου σε επιμέρους έννοιες.

3. ΜΕ ΠΑΡΑΔΕΊΓΜΑΤΑ : διασαφηνίζεται ή αποδεικνύεται η θεματική ιδέα με την αναφορά σε χαρακτηριστικές περιπτώσεις, που επιβεβαιώνουν την ορθότητά της.

4. ΜΕ ΑΝΑΛΟΓΙΑ : αναλύεται η θεματική περίοδος μέσα από τον παραλληλισμό δύο ανόμοιων φαινομένων ή εννοιών.

5. ΜΕ ΑΙΤΙΟ – ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ : επισημαίνονται οι αιτίες και οι επιπτώσεις ενός φαινομένου.

6. ΜΕ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ : επισημαίνονται οι αιτίες ενός φαινομένου ή οι λόγοι που πιστοποιούν την ορθότητα της κατευθυντήριας ιδέας της παραγράφου.

7. ΜΕ ΣΥΓΚΡΙΣΗ – ΑΝΤΙΘΕΣΗ : επισημαίνονται οι ομοιότητες ή οι διαφορές μεταξύ δύο φαινομένων ή εννοιών.

8. ΜΕ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟ ΜΕΘΟΔΩΝ : χρησιμοποιούνται δύο ή περισσότερες μέθοδοι για να αναπτυχθεί η θεματική περίοδος.

ΤΑ ΔΟΜΙΚΑ ΜΕΡΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ - ΘΕΩΡΙΑ Β ΛΥΚΕΙΟΥ

ΤΑ ΔΟΜΙΚΑ ΜΕΡΗ ΤΗΣ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΥ

1. ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΤΑΣΗ / ΠΕΡΙΟΔΟΣ : συνήθως βρίσκεται στην αρχή της παραγράφου, περιέχει την κατευθυντήρια ιδέα της και σε ορισμένες περιπτώσεις φανερώνει τη μέθοδο της ανάπτυξής της.

2. ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ / ΣΧΟΛΙΑ : περιέχουν το υλικό της διασαφήνισης, ανάπτυξης ή τεκμηρίωσης της θεματικής πρότασης.

3. ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΑ : βρίσκεται στο τέλος της παραγράφου, περιέχει το συμπέρασμα της ανάπτυξης που προηγήθηκε και μερικές φορές μπορεί να παραλείπεται.

ΘΕΩΡΙΑ Β' ΚΑΙ Γ' ΛΥΚ. - ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΕΣ ΛΕΞΕΙΣ ΚΑΙ ΦΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΔΗΛΩΝΟΥΝ

ΔΙΑΡΘΡΩΤΙΚΕΣ ΛΕΞΕΙΣ – ΦΡΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΤΙ ΔΗΛΩΝΟΥΝ

1. ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ : εξαιτίας, επειδή, γιατί, διότι, αφού, μια και, μια που, ένας ακόμη λόγος, καθώς, αυτό οφείλεται ( εξηγείται, ερμηνεύεται, αιτιολογείται ), εφόσον ( η αιτία, ο λόγος, η εξήγηση ) είναι, γι’ αυτό το λόγο, έτσι, κτλ.

2. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ : ως επακόλουθο, κατά συνέπεια, αποτέλεσμα / απότοκο / απόρροια / όλων αυτών, ώστε, έτσι που, λοιπόν, κτλ.

3. ΑΝΤΙΘΕΣΗ – ΕΝΑΝΤΙΩΣΗ : αλλά, μα, όμως, και όμως, παρά, μόνο, παρόλο, ωστόσο, εντούτοις, μάλιστα, έπειτα, μολαταύτα, εξάλλου, αντίθετα, σε αντίθεση, απεναντίας, διαφορετικά, ειδάλλως, ειδεμή, αλλιώς, αλλιώτικα, από την άλλη πλευρά, πάλι, ενώ, αν και, και αν, μολονότι, αντίστροφα, ενάντια, στον αντίποδα, ακόμη κι αν, παρ’όλα αυτά, δε συμβαίνει όμως το ίδιο, όχι μόνο…αλλά και, και που, και ας, όχι μόνο δεν…μα ούτε, όχι μόνο…παρά, όχι μόνο να μην…αλλά ούτε και να, όχι μόνο να μη…αλλά να, κτλ.

4. ΧΡΟΝΙΚΗ ΣΧΕΣΗ : αρχικά, προηγουμένως, στη συνέχεια, πρώτα, ύστερα, πριν, εντωμεταξύ, έπειτα, τέλος, όταν, καθώς, όποτε, μόλις, αργότερα, κτλ.

5. ΕΝΑΣ ΌΡΟΣ  Ή  ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ : αν, εκτός αν, σε περίπτωση που, με την προϋπόθεση , σε περίπτωση που, κτλ.

6. ΕΠΕΞΗΓΗΣΗ : δηλαδή, αυτό σημαίνει, ειδικότερα, με άλλα λόγια, ήτοι, συγκεκριμένα, με όσα είπα προηγουμένως εννοούσα, για να γίνω πιο σαφής, θα σας το παρουσιάσω με άλλο τρόπο, κτλ.

7. ΕΜΦΑΣΗ : το σημαντικότερο απ’όλα, το κυριότερο, είναι αξιοσημείωτο ότι, αξίζει να σημειωθεί πως, εκείνο που προέχει, θα έπρεπε να τονιστεί ότι, αξιοπρόσεκτο είναι πως, ιδιαίτερα σημαντικό είναι, πρέπει ακόμη να σημειωθεί, κτλ.

8. ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ : λόγου χάρη, π.χ., για παράδειγμα, κτλ.

9. ΣΥΓΚΡΙΣΗ – ΔΙΑΖΕΥΞΗ : ή…ή, είτε…είτε, ούτε…ούτε, κτλ.

10. ΑΠΑΡΙΘΜΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΩΝ : πρώτο…δεύτερο, καταρχήν, τελικά, το επόμενο επιχείρημα / θέμα που θα μας απασχολήσει, κτλ.

11. ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ : το άρθρο / η μελέτη / η εισήγηση / η ομιλία μου χωρίζεται σε …μέρη : το πρώτο, κτλ.

12. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ – ΑΝΑΚΕΦΑΛΑΙΩΣΗ : για να συνοψίσουμε, συγκεφαλαιώνοντας, επιλογικά, συμπερασματικά θα λέγαμε ότι…, λοιπόν, τελικά, συνάγεται το συμπέρασμα, ανακεφαλαιώνοντας, κτλ.

13. ΓΕΝΙΚΕΥΣΗ : γενικά, τις περισσότερες φορές, ευρύτερα, κτλ.

14. ΠΡΟΣΘΗΚΗ : ακόμη, επίσης, πρόσθετα, έπειτα, εκτός απ’ αυτό, επιπλέον, κτλ.

15. ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ – ΔΙΑΙΡΕΣΗ : αφενός – αφετέρου, απ’τη μια – από την άλλη, κτλ.

16. ΤΟΠΙΚΗ ΣΧΕΣΗ : εδώ, εκεί, μέσα, έξω, κοντά, μακριά, επάνω, κάτω, κτλ.

17. ΑΝΑΛΟΓΙΑ – ΟΜΟΙΟΤΗΤΑ : όπως…έτσι, σαν, ομοίως, ανάλογη είναι η περίπτωση, κάτι ανάλογο συμβαίνει και με…, κτλ.   

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΤΑΞΗ ΠΕΡΙΛΗΨΗΣ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ

1) Τι είναι η περίληψη : είναι μια από τις κύριες μορφές πύκνωσης λόγου, μέσα από την οποία επιδιώκεται ο έλεγχος της ικανότητας : α) κατανόησης του κειμένου και συνοπτικής απόδοσης των κύριων νοημάτων του β) πληροφόρησης των άλλων σχετικά με το περιεχόμενο του κειμένου γ) διάκρισης του σημαντικού από το επουσιώδες και δ) παραγωγής ενός καλοδομημένου και συνεκτικού νέου κειμένου.

2) Ποια πορεία ακολουθούμε για να συντάξουμε μια περίληψη : α) διαβάζουμε ολόκληρο το κείμενο β) επισημαίνουμε το θεματικό κέντρο του κειμένου. ( το θεμ. κέντρο το αναζητούμε στον τίτλο ή στον πρόλογο ή στον επίλογο ή σε ολόκληρο το κείμενο ) γ) κρατούμε σημειώσεις κατά παράγραφο  ( δηλ. τη θεματική πρόταση και τις σημαντικές λεπτομέρειες ) και δ) αναπτύσσουμε το διάγραμμα σε συνεχή λόγο.

3) Σύνταξη της περίληψης :  1) ξεκινούμε με τη φράση << ο συγγραφέας / ο αρθρογράφος του κειμένου αναφέρει ( ή αναφέρεται ), παρουσιάζει, προβάλλει, προβληματίζεται, τονίζει, επισημαίνει κ.τ.λ.>>. 2) ακολουθεί το θεματικό κέντρο του κειμένου ( ολοκληρώνει την προηγούμενη περίοδο ). 3) με τη χρήση μιας διαρθρωτικής λέξης ή φράσης ( πχ. << αρχικά >> ) συνδέουμε την πρώτη περίοδο με τη δεύτερη ( η οποία αποτελεί την περιληπτική διατύπωση της πρώτης παραγράφου ). 4) ακολουθούμε την ίδια διαδικασία με βάση τις σημειώσεις που κρατήσαμε ή τον πλαγιότιτλο της κάθε παραγράφου. 5) αναπαράγουμε το αρχικό κείμενο δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στο νόημα. 6) ο λόγος πρέπει να είναι συνεχής, να διασφαλίζεται η αλληλουχία και η συνοχή των νοημάτων του κειμένου. 7) διατυπώνουμε με ακρίβεια τις κύριες ιδέες του κειμένου και όσες από τις δευτερεύουσες είναι απαραίτητες για την εξασφάλιση της νοηματικής πληρότητας της περίληψης. 8) παραλείπουμε τα επουσιώδη στοιχεία του κειμένου ( πχ. Παρενθετικές ιδέες, σχόλια, ημ/νίες κτλ ). 9) δεν αξιολογούμε το κείμενο ούτε το χαρακτηρίζουμε. 10) ιεραρχούμε τις ιδέες της περίληψης αντίστοιχα με την ιεράρχηση των ιδεών του κειμένου. 11) συνδέουμε στενά τα νοήματα. 12) επιλέγουμε τις κατάλληλες διαρθρωτικές λέξεις.13) αποφεύγουμε τη φορτική χρήση συνδετικών λέξεων και τυποποιημένων μεταβατικών φράσεων ( πχ. << ο συγγραφέας υποστηρίζει >>, << ακόμα ισχυρίζεται >>, << επίσης επισημαίνει >> κτλ.). 14) δεν χωρίζουμε σε παραγράφους την περίληψη 15) δεν μεταφέρουμε αυτούσια ολόκληρες φράσεις και αδόκιμες ή εξεζητημένες λέξεις του κειμένου. 16) διατυπώνουμε τις ιδέες με απλό, σαφή και ακριβή τρόπο. 17) στο τέλος, ελέγχουμε το περιεχόμενο, τη μορφή, τη δομή της περίληψής μας και μετρούμε τις λέξεις ώστε να είμαστε μέσα στο όριο των λέξεων.